Park podworski z XVIII w.

nieczynny młyn

Fragment Tuchorzy

foto: G. Tomiak

Wieś położona przy linii kolejowej do Zbąszynia. We wsi działa chór męski "Tuchorzacy" mający w swoim repertuarze pieśni kościelne, patriotyczne i ludowe.
Dawniej posiadłość szlachecka, wzmiankowana po raz pierwszy jako Thurgorse w 1311 r., gdy była w posiadaniu komesa Jezelo. W XV w. należała do Samsonów z Rostarzewa, następni właściciele pochodzili z rodu Abszaców z Osowej Sieni. W XVIII w. wieś należała do Grabskich, a później Dziembowskich, od 1845 r. była w rękach rodziny von Kottwitz. Zapewne w końcu XIX w. powstała tu gmina ewangelicka. W latach międzywojennych w Tuchorzy działała szkoła rolnicza dla dziewcząt, prowadzona przez Wielkopolską Izbę Rolniczą. Choć pierwszy kościół powstał tu ok. 1543 r., parafię utworzono tutaj dopiero w 1922 r.
W płn.-wsch. części wsi położony jest park podworski (6,32 ha), którego początki sięgają 1732 r., gdy ówcześni właściciele dóbr Grabscy założyli tu ogród, zapewne ozdobny. W XIX w. został przekształcony w park o założeniu krajobrazowym, ze stawkiem i kopcem widokowym. W drzewostanie parkowym przeważają olchy, jesiony, lipy, dęby, buki, klony i gatunki egzotyczne, rosną tu też okazy pomnikowe: dąb o obw. 400 cm, buk 380 cm, sosna czarna 330 cm, platany. Na niektórych drzewach bujnie rozwinięty jest bluszcz.
W parku w miejscu gdzie stał dwór zniszczony pożarem w 1885 r., wznosi się neobarokowy kościół poewangelicki św. Piotra i Pawła, zbudowany w latach 1905-06. Jest budowlą jednonawową, z pięciobocznie zamkniętym prezbiterium, za którym znajduje się zakrystia. Od płd. do nawy przylega kwadratowa wieża zegarowa, wyżej ośmioboczna, nakryta baniastym hełmem. Wewnątrz nawę przykrywa beczkowe drewniane pseudosklepienie, a prezbiterium - drewniany strop. Neobarokowy ołtarz główny ma obraz ptronów kościoła z 1985 r. (mal. Kazimierz Sita z Poznania) i ażurowe uszaki po bokach. Znajdują się tu też: neobarokowy prospekt organowy, kamienna chrzcielnica o formach neogotyckich i witraże w oknach prezbiterium. Tablica w kruchcie upamiętnia ks. Józefa Tymę (1902-40), od 1936 r. proboszcza w Tuchorzy, zamęczonego przez hitlerowców w poznańskim Forcie VII.
Po wsch. stronie kościoła stoi neogotycka kaplica grobowa rodziny von Kottwitz z ok. 1880 r. Na płd. skraju parku wznosi się stylowa pastorówka z pocz. XX w. (obecnie plebania), parterowa, z piętrową facjatą na osi fasady, kryta dachem mansardowym. Po zach. stronie parku znajduje się budynek szkoły z końca XIX w.
Na cmentarzu w zach. części wsi wznosi się kościół Świętej Trójcy, zbudowany w latach 1998-99 (arch. Mariola Kosicka z Wolsztyna) na miejscu zabytkowej świątyni drewnianej z 1732 r., która spłonęła w nocy z 7 na 8 lutego 1997 r. Nowa światynia jest budowlą murowaną, obitą z zewnątrz deskami by przypominała stary kościół. Wieżę-dzwonnicę zdobi chorągiewka, jedyna rzecz która pozostała ze starego kościołą. Nowy ołtarz - z figurą Świętej Trójcy - wykonał poznański artysta rzeźbiarz Roman Kosmala, jego dziełem jest także droga krzyżowa i wystrój kaplicy pogrzebowej.